Irak: ehun 'thawra' egun

2020ko urtarrila. Azkenean, nire lagun irakiarrak oker zeuden. Horixe datorkit lehendabizi burura Bagdadera iristean, aste batzuetan kanpoan egon eta gero. Urtetan, etorkizuna irudikatzeko arau bakar bat izan zuten: «Hemen, ez dago etorkizunik, ez itxaropenik, ez aldaketarako aukerarik». Alta, badirudi gaurkotasunak ezustean harrapatu dituela: 2019ko urrian, gizarte zibila sistemaren kontra matxinatzen hasi da trumilka. Iraultza da, thawra, manifestarien hitzetan.

Harrigarria, irudi baitzuen gizartea lozorroan egona zela indarkeriak blai egindako urte eta hamarkada luzeetan: diktadura, inbasioa, gerra zibila, atentatuak, bahiketak, prebarikazioa eta jazarpena, Estatuaren edo erlijioaren izenean.

Aldarrikapenak ia ehun egun iraun du. Ez dira ari protestan gobernu baten kontra, ez lehen ministro baten kontra, ez egoera jakin eta zehatz baten kontra; aldiz, sistema disfuntzional, ustel eta atzerriko esku-hartzeek zigortua behera botatzeko ahalegin bat da.

Bistan denez, parez pare dagoen sistemak ez du inolako asmorik bere lekuari uko egiteko. Egunez egun, uniformedun gizonak protestariei oldartzen zaizkie. Batez ere, negar gas granadak jaurtiz, «burezur-hauste» izenez ezagutzen diren metalezko zilindro batzuk; hain dira astunak, izenak dioen bezala, burezur bat zulatzeko gai dira. 

2020ko urtarrilean, Amnesty International-en arabera, jazarpenak seiehun hildako baino gehiago eragin zituen herrialde osoan. Bereziki gizon gazteak, oso gazteak, jatorriz langile auzoetakoak, pobreen iraultza baita hau. Belaunaldi hori 2003ko inbasio estatubatuarraren itzalpean hazi zen, gero gerra zibilarenean eta azkenik Daesh-en mamuaren pean. Horrela, haren etorkizuneko ikusmira bakarrak dira langabezia endemikoa, ez dauden zerbitzu publikoak eta gizarte zurrun bat, beldurrak, komunitateen arteko bereizketek eta nepotismo lotsagabeak lurperatutakoa. Galtzeko deus ez dutela diote, eta zintzoak dirudite «hiltzeko prest» daudela esatean; errealitateak batzuetan arrazoi ematen die.

Eta, aldi berean, iraultza honek badu zerbait izugarri xaloa. Tigris ibaiaren ertzean, T-itxurako hormak, atentatuen beldurraren sinbolo, hamaika kolorez pintatu dituzte. Tahrir plazan, matxinoek molotov koktelak alde batera uzten dituzte txakurkume abandonatuei jana emateko.

Zenbaitek ez du ilusiorik egin nahi mugimenduaren etorkizunaz: «Begira zer gertatu den Egiptoko edo Siriako iraultzekin, nola bukatu diren», esan dit gazte batek. Baina, besterik ezean, askatasun hilabete, aste, egun hauek lorpen bat izan dira. Atentatuen aurkako hormak arrosaz pintatuta iraun zuten ordu horiek beste gizarte, beste etorkizun baterako aukera sumatzen utzi dute. Nolanahi ere, aski al da aukera guztia aldatzeko?

Gogoan dut nire lagunetako bat, Abbas, hogei urtekoa, honela mintzo zitzaidala gordin eta zorrotz: «Irak heriotzaren herrialdea da. Ez dago etorkizun posiblerik». Gaur, Irak ezagutzen dudanetik lehen aldiz, iruditzen zait etsipen sorgarriak lehen aldiz leku egin diola amorruari, itxaropenari. Espero dut Abbas, bera ere, oker egotea.

Émilienne Malfatto