Historialariak beltzean protagonista

Ager al daiteke pago bat egun batetik bestera, gau bakarrean, inork hura landatu gabe? Halaxe gertatu da Sophia Siméonidis kantari ospetsuaren lorategian, eta ordutik ez du lorik egiten. Egun batzuetara desagertu egiten da Sophia, gainera, nahiz eta bere senarrak kezkarik agertu ez. Asperdurak, ikertzaile senak eta gertaera latz batzuek akuilaturik, alboko etxe kalamastrako hiru bizilagun historialariek, Vandoosler polizia ustel ohiak lagundurik, pagoaren sustraiak arakatuko dituzte, urteek gorrotoz eta jelosiaz gizenduak.

Euskal Herrian literatura beltza sustatzeko VI. (H)ilbeltza bekaren irabazlea da Beñat Irastorzak itzulitako lagina.

«Les Évangélistes» [Ebanjelariak] serie arrakastatsuaren lehen liburua da hau, 1995ekoa, idazlearen laugarrena eta kritikaren Mystère saria jaso zuena.

Fred Vargas eleberri beltzen idazle ezagunenetakoa da gaur egun Frantzian, bereziki Adamsberg komisarioaren serieagatik, eta telebistara eta zinemara eraman dituzte bere zenbait lan.

Egilea

Fred Vargas (1957, Paris). Frédérique Audoin-Rouzeau, Fred Vargas luma izenez, historialaria eta eleberrigilea da. Historia ikasketak egin zituen eta arkeozoologian espezializatu zen, hau da, inguru arkeologikoetan agertzen diren animalien aztarnen ikerketan. Horri loturik, 2003an Izurri Beltzari buruzko saiakera zientifikoa idatzi zuen, Les Chemins de la peste, le rat, la puce et l'homme. Bere formakuntzaz aritzean, etxekoak ditu maiz ahotan: aita Philippe Audoin du, idazle surrealista; ahizpa bikiarengandik hartu zuen abizena, Jo Vargas pintorea bera; eta anaia ere historialaria du, Stéphane Audoin-Rouzeau, Lehen Mundu Gerran espezialista. Ezkerreko militante eta alderdi ekologisten alde atera izan da publikoki. Ibilbide literarioari dagokionez, 1986an argitaratu zuen lehen polizia eleberria, Les Jeux de l'Amour et de la Mort, Cognac Jaialdian saritu zutena. Ordutik, hamarnaka eleberri beltz argitaratu ditu, Jean-Baptiste Adamsberg komisarioaren seriea izanik ezagunena, eta komikietarako gidoiak ere egin ditu.

Bildumak sei, ekimenak hamar

Euskal Herrian literatura beltza sustatzeko VI. (H)ilbeltza bekaren irabazlea izan zen Beñat Irastorzak bidalitako lagina. Epaimahaiak nabarmendu zuenez, «frantsesezko obraren erritmoari tentuz eta zentzuz jarraitu» zion euskarazkoak, eta orobat nabarmendu zuen «erabilitako joskera, euskaraz testu irakurgarria egin nahian». Horrela, urtebeteko itzulpen lanaren emaitza da orain aurkezten dugun eleberria, eta hizkera bizi eta ahozko horri eutsi dio itzulpen osoan. Bekaren lehen ediziotik, txandaka egiten dugu urtero-urtero deialdia, batean euskaraz idatzitakoa eta bestean euskarara ekarritakoa. Frantsesetik itzulitako eleberri honekin sei dira, beraz, (H)ilbeltza ekimenarekin eta Baztango Udalarekin elkarlanean argitaratu ditugun eleberriak; denak ala denak ilbeltzean dira ernatzen. Heldu den ekitaldian, 2024koan, X. edizioa ere badena, ilbeltzaren 22tik 28ra belztuko dira Baztango karrikak.

Ebanjelarien lehena

Eleberri beltz arrakastatsuen kasuan ohikoa denez, pertsonaia berarekin liburu bat baino gehiago idatzi ditu Fred Vargasek, serieak osatuz. Ezagunena, apika, Adamsberg komisarioarena izanen da: 1991n sortu zuen pertsonaia eta autorearen eleberri gehienetan ageri da; azken aldiz, esaterako, 2023an, Sur la dalle izenekoan. Altxa, hildakoak liburua, berriz, “Les Évangélistes” [Ebanjelariak] serie ezagunaren lehen liburua da, halaxe deitzen die-eta pertsonaietako batek hiru historialariei. Idazlearen laugarrena da, 1995ekoa, eta kritikaren Mystère saria jaso zuen. Eta, hain zuzen, Adamsberg komisarioari loturiko eleberri batean baino gehiagotan ere ageri dira Ebanjelariak. Autoreari behin baino gehiagotan aitortu diote bigarren mailako pertsonaiak ezaugarritzeko trebetasuna, bai eta umorea ere, eta bietatik du eleberri honek ere.

Euskarazko lehena ere bai

Fred Vargas eleberri beltzen idazle ezagunenetakoa da gaur egun Frantziako Estatuan, bereziki Adamsberg komisarioaren serieagatik, eta telebistara eta zinemara eraman dituzte bere lanak. Hainbat hizkuntzatara itzuli dituzte bere eleberriak, eta, Le Figaro kazetaren arabera, behin baino gehiagotan agertu da urteko eleberrigile salduenen artean. Literatur ekoizpenaz harago, politikan engaiatua ere bada. 2009ko Europako hauteskundeetan, ekologisten zerrenda babestu zuen, eta Nous y sommes manifestua idatzi zuen asmo berarekin. Ingurumenarekiko kezka azaldu zuen L'Humanité en péril lanean ere, 2019an argitaratua, klima eta biodibertsitatearen inguruko hondamendiari buruzkoan. Bestalde, Cesare Battisti ezkerreko militante italiarraren estradizioa ere publikoki salatu zuen 2004tik aurrera, eta hainbat politikari eta intelektual frantsesen artean antolatutako haren aldeko dinamikaren bultzatzailea izan zen.