Gerra zibila Euskal Herrian, eleberrietan

1938ko maiatzaren 22an, Gerra Zibilean bete-betean, Europako historian izandako kartzela-ihesaldi handiena gertatu zen Nafarroan -bertan gatazka armaturik izan ez bazen ere, genozidio izugarria gertatu zen, milaka fusilatu eta desagerturekin-. 800 gizon inguruk alde egin zuten herioan San Kristobal gotorlekutik, Iruñetik gertu dagoen Ezkaba mendiaren barrenean zegoen kartzelatik. Haietatik 200 baino gehiago hil zituzten, tirokatuz edo fusilatuz. Hiruk baizik ez zuten lortu Pirinioetako muga gainditzea.  

Gure historiaren atal hori, duela gutxi arte isilean gordea eta nahiko ezezaguna gure herrialdeko muga mediatikoez harago, abiapuntutzat harturik, Amaia Oloriz Rivasek Nafarroako historian eta geografian oinarrituriko unibertso bat sortu du, zenbait pertsonaiak eta, batez ere, emozioek osatua, horiek sendo elkar lotuz, historiak ahantzi ezin dituen biktimen izenak beren loaldi luzetik iratzartzeko.

1936an, Ramón Belaustegigoitia, osaba Ramón -halaxe gogoratzen baitute maitasunez haren ondorengoek- munduari bira ematen zebilen: Txina, Japonia, Siberia, Errusia...Gerra Zibilak Euskal Herrian harrapatu zuen, ordea, eta zenbait pasarte bizi izan zituen bertan: frankisten garaipenaren ondorioz, haren familiak erbesteratu behar izan zuen. Gertaera latz haiek hartaratuta, Euzkadi en llamas (Mexiko, 1938) idatzi zuen, garai hartako literatura lan garrantzitsuenetako bat, non protagonista nagusia Pedro baita, Eusko Gudarostearen kapitain bat.

Novelas en castellano

Eleberriak euskaraz